Filistin'de “Büyük Dönüş Yürüyüşü” ve İnsani Bilanço

Bu rapor, Gazze’nin içinde bulunduğu insani krizlere değinmek ve özellikle “Büyük Dönüş Yürüyüşü” çerçevesinde yapılan barışçıl protestolara yönelik orantısız güç kullanan işgalci İsrail silahlı güçlerinin hukuk ihlallerini göz önüne sermek amacıyla hazırlanmıştır. 

Raporda, 30 Mart 2018’de başlayan Büyük Dönüş Yürüyüşü neticesinde ortaya çıkan insani bilanço ile bölgede meydana gelen insani krizlerin giderilmesi adına temin edilmesi gereken acil ihtiyaçlar da ele alınmıştır. Bizzat sahadan toplanan verilerle hazırlanan bu çalışmada, olayların başladığı tarihten itibaren İsrail işgal rejiminin sistematik biçimde gerçekleştirdiği insan hakkı ihlallerini devam ettirdiğinin; aralarında kadın ve çocukların da bulunduğu sivilleri hedef aldığının; sağlık çalışanlarını, gazetecileri katlettiğinin; uyguladığı abluka ile yaralıların tedavi edilmelerini engellemeye çalıştığının da altı çizilmiştir. 

Gazze’deki Mevcut İnsani Durum 

Yıllardır İsrail’in sistematik bombardımanlarına maruz kalan Gazze’de binlerce sivil hayatını kaybetmiş, bölge sosyal ve ekonomik anlamda felce uğratılmıştır. Yaklaşık 11 yıldır İsrail’in karadan, denizden ve havadan abluka altına aldığı Gazze’ye yakıt, gıda maddeleri ile tıbbi materyallerin girişine getirilen kısıtlamalar, bölgedeki insani krizi günden güne daha da derinleştirmektedir. Nüfus yoğunluğu bakımından dünyanın en kalabalık bölgesi olan Gazze’de popülasyonun %80’i fakirlik sınırındadır. İşsizlik oranının %50 olduğu şehirde günlük ortalama gelir 2 dolara kadar düşmüştür. Kendi topraklarında mülteci hayatı yaşayan Gazze’deki milyonlarca insan, hayatlarını dışarıdan gelen yardımlarla sürdürmeye çalışmaktadır. 

Elektrik kesintilerinin sıklıkla yaşandığı Gazze’de bahse konu sorun sanayiden eğitime ve sağlık sektörüne kadar bütün hayatı her anlamda durma noktasına getirmiştir. Bütün bu sorunlara ek olarak Gazzeliler yeterli temiz içme suyuna da erişememektedir. Yıllık 250 milyon m³ suya ihtiyaç duyan Gazze halkı bu rakamın yalnızca beşte birini temin edebilmektedir. Yukarıda bahsi geçen elektrik kesintileri de sivil halkın evlerine su ulaştırmalarının önündeki en büyük engellerden biridir. Mevcut su kaynaklarının %95’inin kirlilik sebebiyle içmek için uygun olmadığı Gazze’de, halk içme suyunu desalinasyon merkezlerinden oldukça fahiş fiyatlara satın almak mecburiyetinde kalmaktadır. Deniz suyunun tatlı suya çevrildiği bu merkezlerin de bölgede ihtiyaç duyulan yakıtın temin edilememesi sebebiyle %80 oranında üretim kaybı yaşayacağı tahmin edilmektedir.

Sosyal, siyasal ve ekonomik anlamda tam bir çöküşün yaşandığı Gazze’deki bu kriz durumundan en fazla etkilenen grupsa çocuklardır. Bugün Gazzeli çocukların %40’ı yetersiz beslenmeye bağlı sağlık sorunları yaşamaktadır. Filistin dışından şehre gelen yardımların abluka nedeniyle bölgeye girişine müsaade edilmemesi, nakdi yardımların yapılmasını önlemek amacıyla banka hesaplarının kapatılması, başta çocuklar olmak üzere bütün Gazze halkının sorunlarını derinleştirmektedir. 

Büyük Dönüş Yürüyüşü ve Acı Bilanço

İsrail ablukası altındaki Gazze’de dünya genelinde süregelen insani krizlerin en ağırlarından biri yaşanmaktadır. Milyonlarca Gazzelinin dramına sahne olan bölgede İsrail yıllardır pervasızca yürüttüğü her türlü uluslararası hukuk kuralı ihlaline devam etmektedir. Bu durumun bugün en güncel ve acı örneği ise, Filistinli grupların günler öncesinden planlanan Büyük Dönüş Yürüyüşü çağrısına katılmak için harekete geçmeleriyle yaşanmıştır. Bu yürüyüş, bundan tam 42 sene önce İsrail işgaline maruz kalan Batı Şeria’nın el-Halil bölgesindeki bazı arazilere el konulmasıyla patlak veren ve 6 Filistinlinin öldürülmesi, yüzlercesinin de yaralanmasıyla sonuçlanan Toprak Günü eylemlerinin bu yılki temasıydı. 

İsrail’in 1948 yılından bu yana devam eden işgaline karşı çıkmak ve seslerini duyurmak adına on binlerce Filistinli söz konusu çağrıyla beraber Gazze’nin kuzey, güney ve orta kesimlerindeki bölgelerden sınıra doğru akın etti. Filistin bayrakları taşıyan çok sayıda sivilin, topraklarından cebren göçe zorlanan Filistinlilerin, kendilerine ait olana geri dönüş hakkını savunmak için başlattıkları barışçıl eylemin, İsrail’in kuruluş tarihi olan 15 Mayıs’a kadar sürdürülmesi planlanmıştı.

Ancak İsrail, yürüyüşün başladığı ilk günden itibaren bu eylemi tüm dünya kamuoyuna bir terör eylemi olarak servis etti ve hayatına kast ettiği Filistinlilerin de terörist oldukları yalanını ısrarla savunarak kendi işlemiş olduğu hukuksuz fiilleri meşrulaştırmaya çalıştı. 

2018 yılının Mart ayında başlayan Büyük Dönüş Yürüyüşü boyunca hayatını kaybeden kişi sayısı 135’i buldu. Bahse konu can kayıplarının %98,5’ini erkekler, %1,5'ini kadınlar oluşturmaktadır. 

Ölümlerin %14’ü Gazze’nin kuzeyinde, %36’sı Gazze’de, %30’u Han Yunus’ta, %10'u Ara bölgede, %9’uysa Refah’ta gerçekleşmiştir. Hayatını kaybeden 135 kişiden 111’i 18-39 yaş, 7’si 40-59 yaş aralığındaki kişilerden oluşurken 17’si ise 18 yaşın altındaki çocuklardır.

15.501 kişinin ağır yaralandığı yürüyüş boyunca yaralanan 7.699’u erkek, 522’si kadın olmak üzere 8.221 kişi hastaneye kaldırılmıştır. Bu rakam tüm yaralı sayısının %53’üne tekabül etmektedir. 

Yaralanmaların %18,6’sı Gazze’nin kuzeyinde, %28,6’sı Gazze’de, %26,1’i Han Yunus’ta, %14,7'si Ara bölgede, %12’siyse Refah bölgesinde meydana gelmiştir. 8.221 yaralının %15,9’unu 18 yaş altındaki çocuklar oluştururken %76,6’sını 18-39, %6,8’ini 40-59 yaş aralığındaki siviller, %0,7’sini ise 60 yaş ve üzerindekiler oluşturmaktadır.

İşgalci İsrail askerleri tarafından uygulanan orantısız güce maruz kalarak yaralanan ve hastanelerde tedavi altına alınan kişilerin yaş aralığının 18-39 arasında değiştiği bildirilmiştir. Bu kişilerin %50,6’sının alt ekstremiteyi oluşturan pelvis, uyluk, diz, bacak, ayak bileği, ayak vb. bölgelerinden; %7,2’sinin ise baş ve boyunlarından vuruldukları tespit edilmiştir. Göğsünden ve sırtından vurulan kişi sayısının 340 olduğu, 1.011 kişinin ise omuz ve kol gibi üst ekstremiteyi oluşturan bölgelerden vuruldukları belirlenmiştir. 

Yaralanmaların %48,9’u İsrail askerlerinin silahlarından çıkan gerçek mermilerden, %5,2’si lastikle kaplanmış metal mermilerden, %18,2’si ise göz yaşartıcı gazların solunmasından, %27,7'siyse diğer nedenlerden kaynaklanmıştır. Bunların yanı sıra İsrail askerleri tarafından Filistinlilerin üzerine açılan ateş ve göz yaşartıcı gaz inhalasyonunda yaralıları tedavi etmeye çalışan sağlık görevlileri de büyük zarar görmüş, 2 sağlık görevlisi hayatını kaybetmiş, 315’i de yaralanmıştır. İşgalci İsrail güçlerinin saldırılarına maruz kaldığı için zarar gören sivillerin tedavisine yardım etmek amacıyla bölgede hizmet veren 45 ambulans da hasara uğramıştır.

İhtiyaç Listesi

KAYNAKÇA

Elia, N. (2018, 29 Mayıs). Gaza's Great Return March massacre: A turning point?. http://www.middleeasteye.net/columns/was-nakba-day-massacre-turning-point-palestinian-struggle-1483873269

“Israeli Aggression: Against Peaceful Return March (2018)”, State of Palestine Ministry of Health.

Oruç, H. (2018, 8 Mayıs). Siyonist İsrail’in Korkusu Büyük Dönüş Yürüyüşü. https://www.dirilispostasi.com/analiz-yorum/siyonist-israilin-korkusu-buyuk-donus-yuruyusu-5af072bfe54d4436ef03d68c

Özalkan, S. (2018). Gazze’de İnsani Kriz. İstanbul: İNSAMER.

Shupak, G. (2018, 14 Mayıs). The Stakes of the Great Return March. https://www.jacobinmag.com/2018/05/great-return-march-nakba-palestine-resistance