Antigua ve Barbuda

Ülke Tarihi

Antigua ve Barbuda adalarının bilinen ilk yerleşimcileri MÖ 3. bin yılın başlarında buraya geldikleri tahmin edilen Aravak yerlileridir. Avrupa’nın bölgeye yönelik sömürge faaliyetleri kapsamında 1493 yılında adalardan büyük olanına gelen Kristof Kolomb, İspanya’daki Santa Maria de la Antigua Kilisesi’ne atfen adaya Antigua adını vermiştir.

Antigua 1632, Barbuda 1666 yılında İngiliz kolonisi hâline gelmiş, yüzyılın ikinci yarısındaki kısa süreli Fransız işgali dışında yüzyıllar boyunca Britanya Rüzgâraltı Adaları (Leeward Islands) adlı İngiliz kolonisinin bir parçası olarak varlığını sürdürmüştür. Şeker kamışı üretiminde önemli bir bölge olarak kullanılan adalar, aynı zamanda Afrika’dan Amerika’ya getirilen kölelerin eğitilerek sömürge bölgelerine yollandığı bir üs olarak kullanılmıştır. Bu süreçte yerli halk tamamen katledilmiş ve adaların demografik yapısı değiştirilerek köle ticareti yoluyla getirilen Afrika kökenliler buraya yerleştirilmiştir. Antigua, 18. yüzyılda İngiliz Kraliyet Donanması Karayip Filosu’nun merkezi olarak kullanılmıştır. 1834 yılında köleliğin yasal olarak kaldırılmasının ardından halk düşük ücretlerle ve eskisine benzer yaşam koşullarında çalışmaya devam etmiştir.

20. yüzyılın ortalarından itibaren bölgedeki adaların bağımsızlık sürecine girmesiyle birlikte Rüzgâraltı Adaları kolonisi 1958 yılında dağılmış, Antigua ve Barbuda adaları 1958-1962 yılları arasında yine bir İngiliz kolonisi olan Batı Hint Adaları Federasyonu içerisinde yer almıştır. Bu federasyonun da dağılmasının ardından İngiltere Antigua’ya 1967 yılında özerklik vermiş, 1981 yılında ise Antigua ve Barbuda adaları bir devlet olarak bağımsızlığını ilan etmiştir. Bununla birlikte ülke hâlen İngiliz Milletler Topluluğu (Commonwealth) üyesi olup, Birleşik Krallık’ın bir parçasıdır.

Siyasi Yapı

1981 yılında müstakil bir devlet statüsüne kavuşan Antigua ve Barbuda, hâlen İngiliz Milletler Topluluğu’na bağlıdır ve anayasal monarşi altında parlamenter demokrasi ile yönetilmektedir. Devlet başkanı İngiltere Kraliçesi II. Elizabeth’tir. Kraliçe ülkede bir genel vali ile temsil edilmektedir. 2014 yılı Ağustos ayından bu yana bu görevi Rodney Williams sürdürmektedir.

Yasama yetkisi hükümetle iki kanatlı parlamento tarafından yürütülmektedir. Parlamentoyu oluşturan kanatlardan 17 sandalyeli senatoda üyeler atama yoluyla belirlenmekte, 18 milletvekilinden oluşan temsilciler meclisinde ise üyeler beş yılda bir gerçekleştirilen seçimlerle belirlenmektedir. Ülkede son seçimler Mart 2018’de yapılmıştır. Senato üyelerinin atanmasında başbakan 10, muhalefet partisi 4 üye kontenjanına sahiptir.

Yürütme yetkisi hükümete aittir. Seçimlerde galip gelen partinin lideri hükümeti kurmakla görevlendirilmekte; başbakan ve hükümet, genel vali tarafından onaylandıktan sonra göreve başlamaktadır. Başbakanlık koltuğunda Haziran 2014’ten bu yana Gaston Browne oturmaktadır. Onun liderliğindeki Antigua ve Barbuda İşçi Partisi, 2018 yılındaki son seçimlerde elde ettiği %59’luk oy oranıyla meclisteki sandalyelerden 15’ini kazanmayı başarmıştır.

Ekonomik Durum

Antigua ve Barbuda ekonomisi Karayip bölgesindeki diğer ada ülkeleri gibi daha çok turizm odaklıdır. 18.000 dolar seviyesinde kişi başı ortalama yıllık gelire sahip olan ülke, 2009’daki küresel ekonomik krizden olumsuz etkilenmiştir. Önümüzdeki yıllarda kriz öncesi büyüme şartlarına dönülmesi, kamu borçlarının azaltılması, turizm sektörünün yeniden eski canlılığına kavuşması ve bu alandaki tesisleşmenin güçlendirilmesi temel hedefler olarak gözükmektedir. 2014’ten bu yana yakalanan %4’ün üzerindeki ortalama büyüme bu açıdan olumlu bir göstergedir.

Ülke ekonomisi hizmet sektörü endekslidir. İstihdamın ve GSYİH’nin dörtte üçten fazlası hizmet sektörüne bağlıdır. Başta turizm olmak üzere finans ve bankacılık hizmetleri bu noktada hayatidir. Kanada Kraliyet Bankası (RBC) ve Scotiabank gibi kimi küresel bankaların yanı sıra pek çok uluslararası finans şirketi da sunduğu esnek şartlar ve vergi politikaları sebebiyle Antigua ve Barbuda’da ofis açmaktadır. Sanayi sektöründe ise inşaat ve hafif imalat sanayi öne çıkan sahalardır.

Turizm ülkenin hem en önemli geçim kaynağı hem de ekonomik canlılığın merkezidir. Doğal güzellikleri, tropik iklimi ve okyanus sahilleri ile ülke, deniz turizmi açısından önemli bir bölgedir ve pek çok turistik tesise sahiptir. Millî gelirin yarıdan fazlası turizmden elde edilmekte olup yatırımların yarıya yakını bu alana yöneliktir. 2018 yılında ülkeye gelen ziyaretçi sayısı 270.000’dir ve bunlar arasında ABD, Kanada ve İngiltere’den gelenler çoğunluktadır.

Geçimlik tarım halkın %7’si için temel uğraş olmakla birlikte sektörün millî gelirdeki payı oldukça sınırlıdır. Yetiştirilen başlıca ürünler; Hindistan cevizi, muz, mango, salatalık, sebze-meyve, pamuk ve şeker kamışıdır. Ayrıca çiftçilik de yaygındır. Tarım daha ziyade iç pazarın ihtiyaçlarına yönelmişse de temel gıda noktasında ülke kendine yetebilir seviyede tarımsal üretim yapabilmekten uzaktır.

Antigua ve Barbuda’nın dış ticaret kapasitesi de sınırlıdır. Dış ticaret hacmi 2018 yılında 87 milyon doları ihracat, 501 milyon doları ithalat olmak üzere toplamda 588 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir.

Türkiye ile İlişkiler

Türkiye ile Antigua ve Barbuda arasındaki ilişkiler oldukça sınırlı düzeyde seyretmektedir. Bununla birlikte Türkiye’nin son yıllarda Latin coğrafyası ve Karayip bölgesine yönelik açılımlarının etkisiyle bölgedeki küçük ada ülkeleriyle olan ilişkilerde de görece hareketlilik sağlanmıştır. İki ülke arasında bugüne kadar devlet başkanlığı seviyesinde üst düzey bir ziyaret gerçekleşmemiştir ve siyasi temaslar daha ziyade uluslararası toplantılar vesilesiyle sürdürülmektedir. Her iki ülkenin de hâlihazırda bir diğerinde büyükelçiliği yoktur ancak Türkiye’nin Santo Domingo (Dominik Cumhuriyeti) Büyükelçiliği Antigua ve Barbuda’ya akreditedir.

İki ülke arasındaki ticari ilişkiler de gerek ulaşım zorlukları gerekse Antigua ve Barbuda’nın ticari kapasitesinin etkisiyle sembolik düzeyde seyretmektedir. Karşılıklı ticaret hacmi 2019 yılında 12,5 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir ki bu, şimdiye kadar yakalanan en üst seviyedir. Bu ticaret çok büyük oranda Türkiye’den Antigua ve Barbuda’ya ihracat şeklindedir. Başlıca ihracat ürünlerimiz; petrol yağları, inşaat demiri, plastik eşya, inşaata elverişli taşlar, prefabrik yapılar, temel gıda ürünleri ve demir-çelik ürünlerdir.

Müslümanların Durumu

Antigua ve Barbuda, sömürge döneminde bir köle eğitim üssü olarak kullanılmıştır. Bu özelliği sebebiyle de bölgeye ilk Müslümanların bu dönemde Afrika kıtasından getirildiği tahmin edilmekle birlikte bu hususta kesin bir bilgiye ulaşmak mümkün gözükmemektedir.

Günümüzde ülkede 1.000 civarında Müslüman yaşamaktadır ki, bu da genel nüfusun yaklaşık %1’ine tekabül etmektedir. Ülkedeki Müslümanların tamamına yakını Sünni olup, büyük çoğunluğu Suriye ve Lübnan’dan göç eden Araplardan oluşmaktadır; ayrıca az sayıda Afrika ve Güney Asyalı Müslüman da bulunmaktadır.

İslamiyet ülkede resmî olarak tanınmaktadır ve Müslümanlar yasal olarak diğerleriyle eşit haklara sahiptir. Müslümanların toplumla ilişkisi genel itibarıyla olumludur ve herhangi bir sistematik sorun alanı da gözükmemektedir. Bununla birlikte ülkede hâlen Müslümanların toplu olarak ibadet edebilecekleri büyük bir cami yoktur. Bu amaçla Antigua ve Barbuda Uluslararası İslam Derneği (ABIIS) tarafından yürütülen cami inşa çalışması, ülke Müslümanlarının en önemli taleplerinden birinin karşılanması adına önemli bir projedir. Müslümanlar hâlihazırda en fazla 30-40 kişinin bir arada ibadet edebildiği kulübe benzeri bir mescide sahiptir. ABIIS dışında ülkede Müslümanlara ait bir diğer oluşum ise Amerikan Antigua Üniversitesi Tıp Fakültesi Müslüman Öğrenciler Derneği’dir.