Grenada

Ülke Tarihi

Grenada Adası’ndaki ilk yerleşimcilerin Güney Amerika kıtasından yerli topluluklar olduğu ve MÖ 4. bin yılın ortalarında adaya geldikleri tahmin edilmektedir. Kalıcı topluluklara ait izler ise MS 3. yüzyıldan sonraya tarihlendirilmektedir. Karayip bölgesinde 15. yüzyıl sonlarında başlayan Avrupa sömürgeciliği kapsamında Grenada Adası’na ilk gelen 1498 yılında Kristof Kolomb olsa da İspanyollar adayı kolonileştirmemiştir, bu yöndeki ilk girişim 1609 yılında İngiltere’den gelmiş ancak bu girişim başarılı olmamıştır.

1649 yılında Fransa’nın hâkimiyetine giren ada, La Grenade olarak isimlendirilmiş ve Fransız Batı Hint Adaları kolonisi içerisinde yer almıştır. Fransızlar Afrika’daki sömürgelerinden getirdikleri siyahileri köle olarak çalıştırırken adanın demografik yapısını da değiştirmiştir. Bir asrı aşkın bir süre devam eden Fransız sömürgeciliğinin ardından, Yedi Yıl Savaşları sonucunda 1763’te imzalanan Paris Anlaşması ile adanın kontrolü İngiltere’ye bırakılmıştır. Bu tarihten itibaren İngilizler de Fransızlar gibi adadaki şeker plantasyonlarında çalıştırmak üzere Afrika’daki sömürgelerinden adaya köle taşımacılığı yapmıştır. 1779 yılında ada kısa süreliğine yeniden Fransız hâkimiyetine geçmişse de 1783’te Versay Anlaşması ile yeniden İngiltere’ye bırakılmıştır. 1834 yılında köleliğin yasaklanmasından sonra ise İngiltere Hindistan’dan getirdiği işçilerle benzer bir sistemi işletmeye devam etmiştir.

1877’de kraliyet sömürgesi yapılan Grenada’ya 1885’te İngiliz Rüzgârüstü Adaları’nın (Windward Islands) idari merkezi statüsü verilmiştir. Birinci Dünya Savaşı sonlarında başlayan anayasa ve meclis çalışmaları İkinci Dünya Savaşı sonrası hızlanmış ve 1951’de ilk seçimler gerçekleştirilmiştir. 1958-1962 yılları arasında kısa ömürlü Batı Hint Adaları Federasyonu’nun bir parçası olan Grenada’ya, 1967 yılında Birleşik Krallık’a bağlı özerk bölge statüsü verilmiş, 7 Şubat 1974 tarihinde de ülke bağımsızlığını ilan etmiştir. Bununla birlikte Grenada hâlen İngiliz Milletler Topluluğu (Commonwealth) üyesidir ve Birleşik Krallık’a bağlıdır.

Bağımsızlık sonrasının ilk başbakanı Eric Gairy, 1979 yılında yurt dışında olduğu bir sırada gerçekleştirilen darbe ile görevden uzaklaştırılmış ve yerine gelen Maurice Bishop, sosyalist Halkın Devrimci Hükümetini kurmuştur. Küba başta olmak üzere Komünist blok ülkeleriyle yakın ilişki kuran Bishop, 1983 yılında gerçekleştirilen darbeden sonra öldürülmüştür. Darbeyi takiben ABD ülkeye askerî müdahalede bulunarak işgal hareketi başlatmıştır. İngiltere’nin öncülüğünde Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından müdahalenin kınanması kararı, ABD’nin vetosu ile karşılaşmıştır. ABD’nin çekilmesinin ardından 1984 yılında ülkede yeniden demokratik sisteme dönülmüştür. 2004 ve 2005 yıllarında gerçekleşen Ivan ve Emily kasırgaları ülkeye büyük zarar vermiştir.

Siyasi Yapı

İngiliz Milletler Topluluğu üyesi olan Grenada, anayasal monarşiye bağlı parlamenter demokrasi ile yönetilmektedir. Devlet başkanı İngiltere kral/kraliçesi olup bu makamda hâlihazırda İngiltere Kraliçesi II. Elizabeth oturmaktadır. Kraliçe diğer topluluk üyesi ülkelerde olduğu gibi bir genel vali ile temsil edilmektedir. Genel valilik görevini Mayıs 2013’ten bu yana Dame Cecile Le Grenade sürdürmektedir.

Yasama organı 13 sandalyeli senato ve 15 sandalyeli temsilciler meclisidir. Senato üyelerinin 10’u başbakan, 3’ü muhalefet liderinin tavsiyesi ile genel vali tarafından atama yoluyla göreve gelmektedir. Temsilciler meclisi üyeleri ise beş yılda bir gerçekleştirilen seçimlerle belirlenmektedir. Yürütme organı başbakanın tavsiyesi ile genel vali tarafından onaylanan hükümettir. Seçimlerde en fazla oyu alan parti lideri hükümeti kurmakla görevlendirilmektedir. 2018 yılında yapılan son seçimlerde oyların %58’ini alan Yeni Ulusal Parti (NNP) meclisteki tüm sandalyeleri kazanmıştır. Başbakanlık koltuğunda 2013 yılından bu yana Keith Mitchell oturmaktadır. Mitchell 1995-2008 yılları arasında da bu görevi yürütmüş olup toplam görev süresi 20 yılı aşmıştır.

Grenada, Birleşmiş Milletler yanı sıra İngiliz Milletler Topluluğu, Karayipler Topluluğu (CARICOM), Doğu Karayip Devletler Topluluğu (OECS) ve Amerikan Devletleri Örgütü (OAS) üyesidir. Ülke idari açıdan altı bölgeye ayrılmıştır.

Ekonomik Durum

Dünyanın en küçük ekonomilerinden birine sahip olan Grenada’da GSYİH 1,2 milyar dolar civarındadır. Ülkede kişi başı ortalama yıllık gelir 10.000 doların üzerindedir. Yoksulluk ve işsizlik oranlarının yüksek seyrettiği ülke, 2014 yılından bu yana yıllık ortalama %5’in üzerinde büyüme yakalamıştır. Son yıllarda ekonomi politikaları IMF ile yapılan anlaşma çerçevesinde kamu borçlarını azaltma, istihdamın arttırılması ve sürdürülebilir ekonomi oluşturulması hedefleri ile şekillendirilmektedir. Öte yandan ABD, Kanada, Almanya ve İngiltere gibi küresel aktörlerin yanı sıra Karayip ve Latin coğrafyası ve Kuzey Avrupa ülkeleriyle de ekonomik gelişime katkı sağlayacak anlaşmalar yapılmaktadır.

Ülke ekonomisi hizmet sektörüne endekslidir. İstihdamın ve millî gelirin yaklaşık dörtte üçü bu sektörden sağlanmaktadır. En önemli gelir kaynağı diğer Karayip ada ülkelerinde olduğu gibi turizmdir. Son yıllarda inşaat sektörü de giderek önem kazanmaktadır. Sanayi sektörünün ekonomideki payı %15-20 civarında olup öne çıkan sahalar tekstil, hafif montaj ve gıdadır. Tarım sektörü geleneksel geçim kaynağı olup, hâlen önemini muhafaza etmektedir. Yetiştirilen başlıca ürünler; Hindistan cevizi, muz, kakao, kök bitkiler, mısır, sebze çeşitleri ve tropik meyvelerdir.

Grenada dış ticarette sınırlı kapasiteye sahiptir ve pek çok alanda büyük oranda ithalata bağımlıdır. Dış ticaret hacmi son olarak 2018 yılında 32 milyon doları ihracat, 460 milyon doları ithalat olmak üzere toplamda 492 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Grenada’nın en önemli ticari partneri ABD’dir.

Türkiye ile İlişkiler

Türkiye ile Grenada arasındaki ilişkiler sembolik düzeydedir. Son yıllarda Türkiye’nin Latin coğrafyası ve Karayip bölgesindeki ada ülkelerine yönelik açılımlarının etkisiyle ilişkilerde görece hareketlilik yaşanmaktadır. Siyasi temaslar daha çok uluslararası platformlar aracılığıyla sürdürülmektedir. Son üst düzey görüşme Mart 2014’te St. Vincent ve Grenadinler’de gerçekleştirilen CARICOM zirvesinde yapılmış, zirveye katılan dönemin Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu mevkidaşı Nickolas Steele ile görüşmüştür. İki ülkenin de bir diğerinde büyükelçiliği bulunmayıp, Port of Spain (Trinidad Tobago) büyükelçiliğimiz Grenada’ya akreditedir. Grenada vize ve konsolosluk işlemleri İngiltere’nin Ankara Büyükelçiliği ve İstanbul Konsolosluğu üzerinden gerçekleştirilmektedir.

İki ülke arasındaki ticari ilişkiler de gerek Grenada’nın sınırlı ticari kapasitesi gerekse ulaşım ve diğer etkenler nedeniyle semboliktir. Karşılıklı ticaret hacmi son yıllarda ortalama 1 milyon dolar civarında seyretmekte ve bu hacmin tamamına yakınını Türkiye’den Grenada’ya ihracat oluşturmaktadır. 2019 yılında karşılıklı ticaret hacmi 0,9 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Grenada’ya ihraç edilen başlıca ürünler; inşaat demiri ve diğer inşaat malzemeleri, tıbbi ilaç, maya, akrilik polimerler, elektrikli küçük cihazlar, kimya ürünleri, meyve ve sebze sularıdır.

Müslümanların Durumu

Grenada Adası’na Müslümanların ilk olarak sömürge döneminde köle olarak Afrika’dan getirildiği tahmin edilmektedir. Ancak bu dönemde adaya getirilen Afrikalılar zaman içerisinde inançlarından ve kimliklerinden kopartılarak zorla Hristiyanlaştırılmıştır. Günümüzde ülke nüfusunun büyük çoğunluğunu oluşturan Afrika kökenlilerin çoğu Hristiyan’dır.

Ülkedeki Müslümanların sayısı hakkında net bir bilgi bulunmamakla birlikte, bu sayının 1.000 civarında olduğu tahmin edilmektedir. Bu da ülke nüfusunun %1’ine tekabül etmektedir. Bununla birlikte Karayip ve Latin dünyasında son yıllarda İslamiyet’e yönelik ilgi giderek artmaktadır. Ülkede ibadete açık iki cami bulunmaktadır.