Monako

Ülke Tarihi

Monako tarihi MÖ 6. yüzyılda bölgeye gelerek burayı hâkimiyeti altına alan Fenikelilere dayandırılmaktadır. 12. yüzyılın sonlarında Roma Germen İmparatorluğu’nun izin vermesi üzerine 1228’de bir Ceneviz sömürgesi olarak kurulmuştur. 1297 yılından bu yana, yani yedi asrı aşkın bir süredir Monako, Grimaldi ailesi tarafından yönetilmektedir.

Fransız İhtilali sonrasında ilhak edilen Monako, 1793-1814 yılları arasında Fransa hâkimiyetinde kalmıştır. Napolyon Savaşları’nın ardından düzenlenen Viyana Kongresi ile Sardunya Krallığı’nın himayesinde varlığını sürdüren Monako, 1861 yılında yeniden bağımsız bir prenslik statüsü kazanmıştır. Bu süreçte kurulmaya başlayan kumarhaneler, Monako’yu Avrupa’nın zengin kesimi için bir cazibe merkezi hâline getirmeye ve bu yönüyle öne çıkarmaya başlamıştır.

1918 yılında Fransa’ya Monako üzerinde sınırlı bir himaye hakkı tanıyan Franco-Monegasque Anlaşması imzalanmış, Birinci Dünya Savaşı’nın ardından ülkedeki veraset krizi çözüme kavuşmuştur. İkinci Dünya Savaşı devam ederken Mussolini liderliğindeki İtalya 1943 yılında Monako’yu işgal etmiş ancak İtalya’nın savaşta yenilmesi üzerine bu işgal kısa sürmüştür. Savaşın ardından 1949 yılında tahta çıkan III. Rainer, 2005 yılında oğlu II. Albert adına tahttan feragat edene kadar yarım yüzyılı aşkın bir süre Monako Prensi olarak hüküm sürmüştür. Aynı yıl hayatını kaybeden III. Rainer’in yerine geçen oğlu II. Albert hâlen bu makamdadır. 2002 yılında Fransa ile Monako arasında imzalanan anlaşmayla ileride Grimaldi Hanedanı’nın taht için veliahdı kalmasa dahi Monako’nun Fransa egemenliğine girmemesi ve bağımsız bir ülke olarak varlığını sürdürmesi kararlaştırılmıştır. Ancak bu karara rağmen Monako’nun askerî olarak savunma sorumluluğu hâlen Fransa’ya aittir. 1993 yılında Birleşmiş Milletler’e üye olan Monako, Avrupa Birliği’ne (AB) üye değildir.

Siyasi Yapı

Anayasal monarşi ile yönetilen bir prenslik olan Monako, Vatikan’dan sonra dünyanın yüzölçümü bakımından en küçük bağımsız ülkesidir. Devlet yönetimi yedi asrı aşkın bir süredir Ceneviz kökenli Grimaldi ailesi tarafından sürdürülmektedir. Mevcut Monako Prensi II. Albert, 1949-2005 yılları arasında tahtta bulunan babası III. Rainer’in ardından Nisan 2005’te bu makama gelmiştir.

 Yürütme organı beş bakanın yer aldığı hükümettir. Hükümetin başındaki devlet bakanı, 2002 yılında imzalanan anlaşmaya kadar Monako Prensi tarafından Fransa hükümetince önerilen Fransız vatandaşı adaylar arasından seçilirken, bu tarihteki anayasa değişikliğinin ardından bu kişi Monakolu da olabilmektedir. Ülkede devlet bakanlığı görevini Şubat 2016’dan bu yana Serge Telle yürütmektedir. Yasama organını temsil eden 24 sandalyeli ulusal konseyde üyeler beş yılda bir düzenlenen seçimlerle belirlenmektedir. 2018 yılı Şubat ayında gerçekleştirilen son seçimlerde Priorite Monaco Partisi oyların %57’sini alarak 21 sandalye kazanmıştır. Bir sonraki seçimlerin 2023 yılında yapılması planlanmaktadır.

Ekonomik Durum

Monako ekonomisi büyük oranda bölgede bulunan lüks kumarhane ve eğlence mekânlarına, turizme, finans ve bankacılık ile dünyanın farklı bölgelerinden yönelen mal varlıklarına dayanmaktadır. Gelir seviyesi bakımından Monako, 165.000 dolarlık kişi başı ortalama yıllık geliriyle Lihtenştayn’ın ardından dünyada ikinci sırada yer almaktadır. Ülke, genel nüfus içindeki dolar milyoneri ve milyarderi sayısı bakımından da ilk sıralarda yer almaktadır. 40.000 nüfuslu bir ülke olmasına karşın her gün Fransa ve İtalya’dan gelen çalışan sayısı ülke nüfusunun üzerindedir.

Millî gelir içerisinde en fazla paya sahip olan bankacılık ve sigortacılık sektörleri oldukça gelişmiştir. Ülke Lihtenştayn, San Marino gibi Avrupa’da benzer konumdaki diğer küçük prenslikler gibi bir vergi cenneti olarak görülmektedir. Sektördeki varlıkların toplamı 100 milyar avronun üzerindedir.

Hizmet sektöründe katma değeri yüksek alanlar geliştirilmiştir. Sektör istihdamın ve GSYİH’nin %80’den fazlasını karşılamaktadır. Turizm oldukça gelişmiştir. Özellikle gelir seviyesi yüksek sınırlı bir azınlığa hitap eden hizmetleriyle Monte Carlo öne çıkmaktadır. Kozmetik, biotermik gibi sektörler de son yıllarda bir hayli gelişme göstermiştir.

AB üyesi olmayan Monako’nun Fransa ile gümrük birliği anlaşması bulunmaktadır ve para birimi olarak da avroyu kullanmaktadır.

Dış ticarette Monako’nun son yıllardaki toplam hacmi 2 milyar dolar seviyelerindedir. Ülke dış ticaretinin %80’ini AB ülkeleriyle gerçekleştirmektedir.

Türkiye ile İlişkiler

Türkiye ile Monako arasındaki ilişkiler 1954 yılında faaliyete geçen konsolosluk hizmetiyle başlamıştır. Hâlihazırda her iki ülkenin de bir diğerinde büyükelçiliği yoktur. Türkiye’nin Paris Büyükelçiliği Monako’ya akreditedir; Monako’nun da İstanbul’da bir fahri konsolosluğu bulunmaktadır. İki ülke arasında devlet başkanlığı düzeyindeki son ziyaretleri 2007, 2009 ve 2012 yıllarında Monako Prensi II. Albert gerçekleştirmiş, Cumhurbaşkanı R. Tayyip Erdoğan da başbakanlığı döneminde beraberindeki bakanlar heyeti ile 2006 yılında Monako’yu ziyaret etmiştir.

İki ülke arasındaki ticari ilişkiler sınırlı düzeyde seyretmektedir. 2015 yılına ait son verilere göre karşılıklı ticaret hacmi 6,9 milyon doları Türkiye’den Monako’ya ihracat, 5,9 milyon doları ithalat olmak üzere toplamda 12,8 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Türkiye’den Monako’ya ihraç edilen başlıca ürünler; plastik eşyalar, tekstil ürünleri, kauçuk, metal ve ahşap ürünlerdir. Monako’dan ithal edilen başlıca ürünlerse; ulaştırma araçları için malzeme ve elektronik cihazlardır.

Müslümanların Durumu

40.000 nüfuslu küçük bir ülke olan Monako’da 400 kadar Müslüman yaşamaktadır ki, bu da genel nüfusun %1’ine tekabül etmektedir. Ülkede yaşayan Müslümanların önemli bir bölümünü Araplar ve Türkler oluşturmaktadır. Ülkede ibadete açık bir cami bulunmamaktadır. En yakın cami Monako sınırlarının hemen bitişiğinde yer alan komşu Beausoleil’dedir.