Solomon Adaları

Ülke Tarihi

Solomon Adaları’ndaki ilk yerleşimcilerin Papua bölgesinden MÖ 30.000’li yıllarda adalara gelmeye başladığı tahmin edilmektedir. MÖ 4000’li yıllarda ise Avustralya yerlileri adalara yerleşmeye başlamıştır. Adalara gelen ilk Avrupalıların, 1568’de Alvaro de Mendana komutasında gerçekleştirilen seferle Güney Amerika’daki kolonilerden gelen İspanyollar olduğu tahmin edilmektedir. Ancak bu süreçte adalarda herhangi bir sömürge idaresi kurulmamıştır.

19. yüzyılın başlarında ABD ve İngiltere’nin adalara olan ilgisi artmış, yüzyıl ortalarında Hristiyan misyonerler bölgeye gelerek faaliyete başlamıştır. Bu faaliyetler yerli halkın direnci ile karşılaşmış ve katliamların yaşanmasına zemin hazırlamıştır. 1885 yılında Almanya Kuzey Solomon Adaları’nı “Alman Yeni Ginesi” idaresine dâhil etmiş, 1893 yılında da İngiltere Güney Solomon Adaları’nı “himaye” altına aldığını ilan etmiştir. Takip eden yıllarda İngiltere diğer adaları da bu statüye dâhil etmiş ve 1899-1900 yıllarında Almanya hâkimiyetindeki Kuzey Solomon Adaları da İngiltere’ye devredilmiştir. Yüzyılın sonlarına gelindiğinde ada halkı yoğun misyonerlik faaliyetleriyle Hristiyanlaştırılmış, 20. yüzyılın başlarından itibaren İngiltere ve Avustralya’dan çok sayıda yerleşimci adalara gelmiştir.

İkinci Dünya Savaşı sırasında, 1942’de, Japonya tarafından işgal edilen adalar, ABD ile Japon İmparatorluğu arasında Ağustos 1942-Şubat 1943 tarihleri arasında gerçekleşen Guadalcanal Muharebesi’ne sahne olmuş, bu savaşta Japonya 30.000 kadar asker kaybetmiştir.

Savaşın ardından adaların yönetimi yeniden İngiltere’ye bırakılırken, 1970’li yıllarda bağımsızlığa giden süreç başlamıştır. 1970’te yeni anayasa kabul edilmiş, 1976’da bölge özerk bir yönetime dönüştürülmüş ve nihayet 7 Temmuz 1978 tarihinde bağımsızlık ilan edilmiştir. Bununla birlikte ülke İngiliz Milletler Topluluğu’na (Commonwealth) bağlı olup hâlen Birleşik Krallık’ın bir parçasıdır.

Bağımsızlığın ardından siyasi istikrarsızlıklar ve etnik çatışmalara sahne olan ülkede, özellikle 1990’ların sonlarında tırmanan çatışmalar üzerine 1999 sonlarında dört yıllık süreyle olağanüstü hâl ilan edilmiş, 2003 yılında da Avustralya öncülüğündeki Bölgesel Yardım Misyonu (RAMSI) ülkeye müdahale etmiştir. 2007 yılı Nisan ayında meydana gelen deprem ve tsunami felaketleri, ülkede büyük can ve mal kaybına yol açmıştır.

Siyasi Yapı

Solomon Adaları anayasal monarşiye bağlı parlamenter demokrasi ile yönetilen bağımsız bir devlet statüsündedir. Devlet başkanı İngiltere Kraliçesi II. Elizabeth’tir. Kraliçe ülkede parlamento tarafından beş yıllık süre için seçilen genel vali ile temsil edilmektedir. Bu görevi Temmuz 2019’dan bu yana David Vunagi yürütmektedir.

Yasama organı 50 sandalyeli tek kanatlı parlamentodur. Üyeler dört yılda bir yapılan seçimlerle belirlenmektedir. 2019 yılı Nisan ayında gerçekleştirilen son seçimlerde, daha önceki dönemlerdeki gibi oldukça parçalı bir yapı ortaya çıkmıştır. Yürütme organı başbakan liderliğindeki hükümettir. Başbakanlık görevi yasama seçimleri sonrasında çoğunluk partisi veya koalisyon liderine tevdi edilmektedir. 2019 seçimlerinden sonra göreve gelen Manasseh Sogavare, 2000-2001, 2006-2007 ve 2014-2017 dönemleri ardından dördüncü kez bu makama gelmiştir.

Ekonomik Durum

Solomon Adaları Birleşmiş Milletler (BM) tarafından “En Az Gelişmiş Ülkeler” kategorisinde kabul edilen, oldukça küçük bir ekonomiye sahiptir. Kişi başı ortalama yıllık gelir 2.000 doların biraz üzerindedir. Ülke temel tüketim malları ve petrol ürünleri bakımından ithalata bağımlıdır ve dış yardımlar ülke ekonomisinin ayakta kalması açısından kritik önemdedir. 2007 yılındaki deprem ve tsunami felaketi ülke ekonomisine büyük zarar vermiştir.

Ülkenin başlıca geçim kaynağı tarımdır. Toplam arazisinin yaklaşık %80’i ormanlarla kaplı olan Solomon Adaları, orman yoğunluğu bakımından dünyada dokuzuncu sırada yer almaktadır. Ülke topraklarının %5’ten azı tarımsal üretime ayrılmasına karşın istihdamın %75’i tarım, ormancılık ve balıkçılık alanlarında sağlanmaktadır. Yetiştirilen başlıca ürünler; kakao, Hindistan cevizi, kopra, palm yağı, pirinç, sebze-meyve, ağaç, kereste ve deniz mahsulleridir. Özellikle Hindistan cevizi ihracatında ülke önemli bir konumdadır. Sanayi son derece sınırlı düzeyde olup daha ziyade tarımsal sanayi kolları olan kerestecilik, balık işleme ve adanın doğal zenginliklerine bağlı olarak madenciliktir. Nikel, altın, çinko ve kurşun gibi doğal zenginliklere sahip olmasına karşın, bu kaynaklar henüz verimli biçimde kullanılamamaktadır. Öte yandan ülke doğal güzellikleriyle turizm açısından önemli bir potansiyele sahiptir ancak yetersiz tesis ve altyapı, ulaşım zorlukları, siyasi istikrarsızlıklar ve sık yaşanan sel felaketleri sebebiyle bu alanda önemli bir başarı yakalanması kısa ve orta vadede oldukça zor görünmektedir.

Dış ticarette sınırlı bir potansiyele sahip olan Solomon Adaları’nın 2018 yılı dış ticaret hacmi 920 milyon doları ihracat, 458 milyon doları ithalat olmak üzere toplamda 1,378 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Ülkenin dış ticaretteki en önemli partneri toplam dış ticaret hacminin yarısını karşılayan Çin’dir.

Türkiye ile İlişkiler

Türkiye ile Solomon Adaları arasındaki ilişkiler sınırlı düzeydedir. İlk diplomatik temaslar Solomon Adaları’nın bağımsızlığını ilan etmesinin ardından 1979’da kurulmuştur. Siyasi temaslar daha ziyade Türkiye’nin ev sahipliği yaptığı uluslararası toplantı ve organizasyonlar üzerinden yürütülmektedir. Bu toplantılardan 2007 ve 2011’deki BM En Az Gelişmiş Ülkeler konferanslarına, 2008 ve 2014’teki Türkiye-Pasifik Ada Ülkeleri konferanslarına ve 2016’daki BM İnsani Zirvesi’ne Solomon Adaları çeşitli bakanlıkları ile katılım sağlamıştır. Hâlihazırda iki ülkenin bir diğerinde büyükelçiliği bulunmayıp Türkiye’nin Kamberra (Avustralya) Büyükelçiliği Solomon Adaları’na akreditedir. Solomon Adaları’nın da İstanbul’da bir fahri konsolosluğu bulunmaktadır.

Oldukça sınırlı bir ticari kapasiteye sahip olan Solomon Adaları ile olan ticari ilişkilerimiz sembolik düzeydedir. 2019 yılında karşılıklı ticaret hacmi neredeyse tamamı Türkiye’den Solomon Adaları’na ihracat olmak üzere 82.000 dolar olarak gerçekleşmiştir. Türkiye’den Solomon Adaları’na ihraç edilen başlıca ürünler; petrol yağları, meyve ve sebze suları ve içme suyudur.

Müslümanların Durumu

Solomon Adaları’nın Müslümanlarla teması oldukça yakın bir tarihe dayanmaktadır. Ülkede 1980’lerin sonlarından itibaren başlayan faaliyetler sonucu sınırlı sayıda bir Müslüman azınlığın teşekkül ettiği belirtilmektedir. Ancak bu alanda ülkeye yönelik faaliyetler daha çok ehlisünnet çerçevesi dışında kalan ve itikadi açıdan sapkın görüşler taşıyan Kadıyanilik hareketi üzerinden yürütülmektedir. Son yıllarda Sünni oluşumların da bölgeye yönelmesiyle ülke insanının sahih İslam anlayışı ile tanışması mümkün olmuştur.

Günümüzde yaklaşık 700.000 nüfusa sahip Solomon Adaları’nda yaşayan Müslümanların sayısına dair kesin bir veri bulunmamaktadır. Bu noktada gerçekçi rakamlar birkaç yüz ile birkaç bin arasında değişmektedir. Dolayısıyla ülkedeki Müslümanların oranının henüz %0,5’in altında olduğu tahmin edilmektedir.